Covid-19 gündemi ele geçirmiş iken, en çok tartışılan konulardan birisi olan maske konusuna değinmeden geçmek istemedik. Belirtmemiz gereken ilk şey; her maske, virüs koruyucu maskeler ile bir değildir.
Öncelikle virüslerin aerosoller halinde maskelere nüfuz edebileceğini belirtmemiz gerekiyor. Bir de, gözlerden de bulaşabiliyor. Maskeler gözlerinizi kapatmıyor. Yani taktığınız maskelerin sizi kesinlikle koruduğunu düşünmemeniz gerekiyor. Enfekte biri ile temas halinde olduğunuzda maskenizin olması, sizi koruyabilir. Koronavirüs belirtilerine sahipseniz maskenizin olması, dışarıdaki insanlara bulaştırma riskinizi azaltabilir. Bu nedenle maskeler; hasta bakıcılar, doktorlar, hemşir/hemşireler vb. görevliler için oldukça gereklidir.
Ancak şehir içinde dolaşırken veyahut otobüse bindiğinizde maskenizin bulunması, muhtemelen maskesiz halinizden çok az bir fark yaratacaktır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayımladığı maske ile ilgili makalesinde, “Ne zaman maske kullanmalıyız” başlığı altında bulunan bir maddede; “Sağlıklıysanız, sadece 2019-nCoV enfeksiyonu şüphesi olan bir kişiyle temas halindeyseniz maske takmanız gerekir.” yazmakta. Fransa, Amerika ve tüm gelişmiş ülkeler defalarca sağlıklı insanların maske takmasının doğru olmadığını, maske taktıkları durumlarda, solunum yolu ile bakterilerin maske içerisinde biriktiğini, maske çıkarıldığında daha büyük bir bakteri salınımı olduğunu belirttiler. Ayrıca maske takan birey, mutlaka elini sürekli yıkayıp, dezenfekte etmelidir.
Virüs koruyucu maskeler ile el temizliği neden bağlantılı?
İşte bu soruyu soruyorsanız, neden maske taktığınızı bilmiyorsunuz demektir. Türkiye genelinde 81 ile yerleştirilen ve sürekli kamu spotu olarak çıkan; virüsten korunmak için yapmanız gerekenler söylemleri arasında yer alan maske takınız ibaresi neden var? Neden Cumhurbaşkanlığı tarafından her eve 5 adet maske dağıtma projesi başlatıldı?
Öncelikle Cumhurbaşkanlığı tarafından dağıtılan maskelerin ve çoğumuzun taktığı maskelerin amacını açıklamak ile başlayalım.
Görselde görmüş olduğunuz maske Cerrahi Maske olarak isimlendirilmektedir. Bu maskeler genelde laboratuvar ortamında laborantlar tarafından kullanılır. Çünkü bu maskeler ağzınızdan çıkan sıvı damlacıklarını tutar. Hapşırma durumunda ağzınızdan çıkacak damlaları ve bakterileri üç katlı koruma sistemi sayesinde tutar. Ve bu maskeler TEK KULLANIMLIKTIR. Bu maskeleri günlerce takmamanız gerekmekte. Hatta 15-20 dakikadan fazla takmamalısınız. Çünkü her nefes alıp verdiğinizde bütün bakteriler maske çeperinde birikmekte. Virüsten daha tehlikeli hale gelmektedir.
Hem devletimiz tarafından dağıtılan, hem de çoğumuzun taktığı ve sokakta dolaştığı cerrahi maskelerin tek amacı; ağzınızdan çıkan bakterileri ve sıvı damlacıklarını tutmaktır.
- Peki durum böyle iken cerrahi maske takmamalı mıyız?
- Hayır, takmalıyız.
Dışarı çıktığımızda tükürük damlalarının veya ağzımızdan çıkabilecek herhangi bir sıvı damlasının başkalarının yüzüne, eline, koluna, kafasına, gözüne veyahut herhangi bir uzvuna değmemesi, yapışmaması için takmamız gerekmekte. Aynı durum bizim için de geçerli. Maske taktığımızda gözümüz hariç tüm yüz genelimizi sıvı damlalarından korur hale geliyoruz.
- Neden el temizliği ile maske takmak bağlantılı?
- Çünkü yüzünüzü başkalarının sıvı damlalarından korurken, dokunduğunuz her yerin başkalarının sıvı damlaları ile kaplı olduğunu unutmamamız gerekiyor.
Örneğin merdivenden inerken destek alarak iniyorum. Dokunduğum destek demiri; A kişisinin, B kişisinin, C kişisinin ve D kişisinin ağzından çıkan sıvı damlalarını barındırıyor oluyor. Bunun yanında herhangi enfekte olmuş bir birey de destek demirine dokunduysa, bizim de enfekte olabilme riskimiz %99’dur. Bundan dolayı eldiven takmayı da ihmal etmememiz gerekmekte.
Virüs Koruyucu Maske: N95
İnsanları virüsten koruyabilecek en önemli maskelerden biri N95’tir. Çünkü N95 maskesi üç katmanlı solunum izolasyonuna sahiptir.
Genellikle sağlık görevlileri tarafından kullanılan N95 maskesi, oldukça sıkı olmasıyla bilinmektedir. Yüzünüzde iz bırakabilen ve nadir bulunan N95 maskesi, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun valiliklere gönderdiği bildirgeye göre; artık yalnızca eczanelerden ve reçete ile satın alınabilecek.
- Devlet korunmamızı istemiyor mu? Neden böyle bir kısıtlama getirildi?
- Aksine, devlet korunmamızı istediği için böyle bir kısıtlama getirdi. N95 maskesi bilinçsizce kullanıldığı için sınırlama getirilmek zorunda kalındı.
Covid-19’un ülkemize giriş yapmasıyla birlikte tüm Türk halkını korku ve dehşet sardı. Herkes korunmak için kulaktan duyduğu şeylere inanmaya başladı. Ve haberlerde N95, FFP2, FFP3 gibi maskelerin korumasının üst düzey olduğu söylenildiği zaman tüm halk, N95 maskesi satın almak için çabalar oldu. Tam bu süreçte devlet tarafından kısıtlama getirildi. Çünkü N95 maskesini yalnızca enfekte bireyler takmalıdır. Dışarı hiçbir bakterinin çıkışına izin vermeyen N95 maskesi, oldukça kısa süre takılmalıdır. Çünkü çok sıkı olmasıyla bilinen N95 maskesi, yüzünüzde ciddi izler bırakabilme ve şişlik yaratabilme etkisine sahiptir.
Virüs Koruyucu Maske: FFP2
Filtering Facepiece sözcüğünden türeyen FFP kısaltması; 1, 2, 3 olmak üzere 3’e ayrılmaktadır. FFP 1 bulaşma riskini 4 kat azaltırken, FFP 2 10 kat, FFP 3 ise 20 kat azaltmaktadır.
FFP ve N95 maskeleri Solunum Koruyucu maskeler olarak nitelendirilmektedir.
Solunum Koruyucu: Gözle görülemeyecek kadar küçük zararlı mikroorganizmalar, aerosoller, virüsler ve toz taneciklerini tutabilen, vücudumuza girmesine engel olabilen maskelere denir.
Enfekte bireyler, minimum N95 veya FFP2 maskeleri kullanmalı.
- Neden herkes N95 ve FFP maskeleri takmıyor? En çok onlar korumuyor mu?
- Evet, en çok FFP ve N95 maskeleri koruyor. Ancak yeterli düzeyde N95 ve FFP maskesi üretilmediği için tüm insanlığa dağıtılması sınırlanıyor.
Bu durumun tüm dünya farkında. Yeterli düzeyde maske üretimi olmadığı için isyan eden insanlar var. Bunun üzerine birçok ünlü firma maske üretimine başladı. En yakın zamanda herkese solunum koruyucu maskelerin temin edilmesi dileğiyle.
Ne yapmalıyız?
Üstteki paragraflarda neden maske taktığımızı, hangi durumlarda, hangi maskeleri takmamız gerektiğini detaylı şekilde açıkladık. Maske takmanın hayati bir problem olmadığını, tek kullanımlık maskeleri 2-3 gün takarak hayati bir problem yarattığımızı da belirttik.
- Cerrahi maskeler en fazla 4 saat takılmalı, ardından çöpe atılmalıdır.
- N95 maskeler çok uzun süre takılmamalı.
- Maske taktığımız gibi, el hijyenimizi de aynı şekilde korumalıyız.
- FFP ve N95 maskeler için yasa dışı yollar izlememeliyiz.
- Çevrimizi bilinçlendirmeliyiz.
En büyük problem çevremizi bilinçlendirmek. Herkes cerrahi maske takarak korunduğunu düşünüp sokağa çıkıyor. Eğleniyor, vakit geçiriyor, banklara oturuyor. Devlet sırf bu konuda önlem alabilmek için 20 yaş altı ve 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı getirdi. Bankları kaldırdı, kafeleri kapattı. Lütfen orta yaş bireyler de ölümsüz olduğunu düşünmekten kaçınsınlar. Çünkü ne kadar kendinizi korursanız koruyun, virüs 1 milyonu aşkın kişiye enfekte olmuş durumda. Kurallara uyup, evde kalalım.
Güncel haberlerden haberdar olmak için bizleri Instagram ve Twitter hesaplarımız üzerinden takip etmeyi unutmayın.
