Dissomnialar (uyku uyuyamama sorunları)
Uyku bozukluğuna neden olan hem psikolojik hem fizyolojik hemde çevresel nedenler vardır. Bu durumlar uykuya dalamamaya, uykunun bölünmesine, uykunun kalitesine etki eder ve bireylerin yaşam kalitesini düşürür.
Primer İnsomnia
Uyku latansı yani yatağa yattıktan sonra uykuya dalmak için geçen süre artmıştır. Uyku indeksi yani uykuda geçen sürenin yatakta geçen süreye oranı düşmüştür. Uyanık geçen süre ve uyanma sayısı artmıştır. Bunun sebepleri arasında psikiyatrik veya tıbbi hastalıklar, sempatomimetik etkili ilaçlar, alkol, madde kullanımı, kaygı ve gerginliğe yol açan durumlar olabilir. Örneğin depresif bir hasta uykuya dalmada güçlük, gece uyanma, sabah erken uyanıp tekrar uykuya dalamama gibi bir sorun yaşayabilir. Benzer şekilde mani, anksiyete bozuklukları, paranoid bozukluk, cinsel veya fiziksel istismar insomniaya yol açan psikiyatrik hastalıklardır.
Primer Hipersomnia
Hipersomnia gece yeterince uyumasına karşın gündüz günlük yaşamı etkileyen atakları tanımlamaktadır. Hipersomnianın narkolepsiden farkı REM latansının kısa olmamasıdır. Bu hastalar süreğen bir şekilde uzun süre uyudukları halde sabah dinlenmeden uyandıklarını, gündüzleri de uyusalar da dinlenemediklerini ifade ederler.
Narkolepsi
Ataklar, katapleksi, uykuya dalarken veya uyanırken paralizi veya halüsinasyonların görüldüğü problemdir. Hastalar gündüzleri dayanılmaz ataklar yaşamakta ve genelde 10 dakika uyuduktan sonra dinlenmiş bir şekilde uyanabilmekte ve genelde rüya görebilmektedirler. Bu hastalar gece ve gündüz uykularında kısa sürede REM uykusuna geçebilmektedirler. Katapleksi hastaların ani sevinç, heyecan, üzüntü ve korku gibi durumlarda kaslarında kısa süreli atoni olmasıdır.
Solunumla ilişkili uyku bozukluğu
İnsanların uykuda solunumlarının durmasına apne adı verilir. Uyku apnesi tanısı konulabilmesi için 1 saatlik uyku periyodunda en az 5 kere 10 saniyeden uzun süren apne atağının olması gerekir. Bu hastalar genellikle apne sonrası yüzeysel uykuya geri döndükleri için derin ve REM uykusu uyuyamazlar ve sabahları yorgun uyanırlar.
Derin uyumayı sağlamak için verilecek tedaviler kontrendikedir. Bu hastalarda uykuda ölüm meydana gelebilir. Tedavisinde çoğu obez hastaların öncelikle kilo vermeleri istenir.
Sirkadiyan Ritim Bozukluğu
Ritmik uyku düzeninin bozulmasıdır. Başta depresyon olmak üzere psikiyatrik bozukluklar sirkadiyan ritim bozukluğuna yol açabilmektedir.
Gecikmeli uyku evresi tipi: Uykuya dalma ve uyanma saatlerinin geç olmasıdır. Tatil dönemlerinde geç uyanıp geç uyuyan özellikle çocuk ve ergenlerde uyanıklık saatleri kaymakta ve daha sonra olması gereken gün ışığına ve mesai saatlerine uygun ritme döndürmek sorun olmaktadır.
REM Uykusu Davranış Bozukluğu
REM uykusunda atoninin kaybolması sonucu ekstremitelerde hareketlenme, uykuda konuşma ve çığlık atma görülür. Tedavide klonazepam kullanılabilir.
Uyku Paralizisi
Uykuya dalarken veya uyanırken istemli hareketleri yapamama, ölüm korkusu ve anksiyetenin eşlik ettiği bir bozukluktur. Ergenlikte sık görülür. Diğer parasomnialar arasında uykuda konuşma, uyku bruksizmi (Diş gıcırdatma) ve enürezisi sayılabilir.
