Koronavirüs Aslında Çin’den Çıkmadı mı?

Ülkemizde ve dünyada gündem olan koronavirüs hakkında bir çok spekülasyon bulunmakta. Peki bu virüs, gerçekten Çin’den mi ortaya çıktı? 

Tayvanlı bir fizikçiye göre 2019’un aralık ayında Amerika Birleşik Devletleri‘nde benzer bir akciğer pnömonisi (halk arasında bilinen ismiyle zattüre) görüldü. Halk tarafından elektronik sigaralar suçlanırken, bilim adamlarına göre semptomlar ve kondisyonlar elektronik sigaralar ile açıklanamıyordu. Kendisinin söylediğine göre o dönemde Amerikan yetkililerine bu durumun bir koronavirüs durumu olabileceğini bildirdi. Ancak yetkililer tarafından görmezden gelindi. 

(Fotoğraf: JIM WATSON/AFP, Getty Images)

Peki bu tartışmalar nasıl başladı? 

Geçtiğimiz ay yayımlanan bir makalede Çinli bilim adamlarının virüsün yayılma rotası ve çeşitli bilgilerle edindiği bilgiler sonucu virüsün aslında farklı bir noktadan çıkmış olması güçlü bir ihtimal dahilinde olduğu geçiyordu. 

Çinli araştırmacılar tarafından yapılan bir araştırmaya göre koronavirüs ilk olarak kasım ayının sonlarında, Wuhan deniz ürünleri marketinden farklı bir yerde insan-insan etkileşimi ile ortaya çıkmış olabilir.
Araştırmacılar için açık bilgi kaynağı olan ChinaXiv’de paylaşılan bir araştırmaya göre koronavirüs deniz ürünleri marketine farklı konum(lar)dan taşındı ve yakın etkileşimlerden dolayı aynı bölgede hızla yayıldı. Bu bulgular Çin’in farklı yerlerindeki genom verileri, enfeksiyon kaynakları ve yayılma rotasından toplanan bilgiler ile ortaya çıkarıldı.
Araştırmaya göre sıfır numaralı hastanın 2019 Aralık ayının ilk dönemlerinde başlangıç olarak market çalışanlarıyla, ve sonrasında da alıcı-satıcı etkileşimi sayesinde virüsün yayılmasını sağladığı muhtemel.

Global Times, 22 Şubat 2020 tarihli yayın.

Askeri bir deney miydi?

koronavirüs
8 Ağustos 2019 tarihli New York Times gazetesinden bir ekran görüntüsü. 

Amerika’da bu tür olaylar yaşanmadan hemen önce CDC, Fort Detrick, Maryland’deki Amerikan ordusuna ait ana biyo-laboratuvarını patojen güvenliğinin eksikliği nedeniye “durdur ve vazgeç” emri ile kapatmıştı. Bu emir “elektronik sigara” salgını başladıktan hemen sonra verildi.

Aynı zamanda Eylül 2019 tarihinde Çin’e hiç seyahat etmemiş Hawaii’deki Japon vatandaşlarında da bu salgının görüldüğü söyleniyor. Bunlar Wuhan’da olayların patlak vermesinden çok önce ve Fort Detrick’in kapatılmasından hemen sonra gerçekleşti.

koronavirüs
ABD Ordusu Medikal Salgın Hastalıkları Araştırma Enstitüsü, Fort Detrick.

Sonrasında, önceki söylenenleri kapsayan ve daha fazla detay içeren bir makale ortaya çıktı. Makalenin 5. bölümünde Wuhan’ı Dünya Askeri Müsabakaları (18-27 Ekim, 2019)  için ziyaret eden bazı yabancı atletlerin ve personelin bilinmeyen bir enfeksiyon sebebiyle hastaneye kaldırıldığı geçiyor.

Kaynak olması için gereken parçalar eksik.

Makalede geçen diğer ifadelere göre virüsün Amerika’dan gelmiş olabileceğini çünkü Wuhan versiyonu bir “dal” olduğundan dolayı ilk olarak oradan çıkamayacağı söyleniyor. Asıl sorun ise “tohumun” sadece Wuhan’da değil, Çin’de de bulunmaması. Bu dallanmanın oluştuğu gövdenin ise sadece Amerika’dan oluşmuş olabileceği ifade edildi. Hali hazırda benzeri tartışmalar sürdürülürken makalede söylenenler virüsün farklı bir kökeni olduğu spekülasyonlarını alevlendirdi. (1)

koronavirüs
Kaynak

Yine aynı yazıya göre daha “az” kötü bir ihtimal de mevcut. Amerikan takımının bazı üyeleri Fort Detrick’teki virüsten etkilenmiş olup, uzun kuluçka döneminden sonra sadece küçük belirtiler göstermiş olabilirler. Wuhan’da kaldıkları sırada şehir içindeki geziler süresince önce yerel halka, sonrasında da halkın içindeki bireylerin Wuhan deniz ürünleri pazarına bulaştırarak patlak vermesine neden olma ihtimalleri bulunuyor.

Bu aynı zamanda efsanevi “sıfır numaralı hasta”yı bulmanın pratik olarak imkansızlığını da hesaba katacaktır – ki bu durumda zaten birçok kişi olacağından hiç bulunamamıştır.

George Town Üniversitesinden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Daniel Lucey, Science magazine süreli yayınında yazdığı bir makalede, ilk insan enfeksiyonunun Kasım 2019’da görüldüğünü ve bunun Wuhan kentinde olmadığını belirtti. Bu da virüsün başka bir yerde ortaya çıktığını ve daha sonra deniz ürünleri pazarlarına yayıldığını düşündürüyor.

İlk vakalar virüsün başka bir yerden yayıldığını işaret ediyor.

Dünyada endişe verici bir hızla yeni bir virüs dalgalanması vakası doğrulandığında, tüm gözler salgının kaynağı olarak Çin’in Wuhan şehrinde bir deniz ürünleri pazarına odaklandı. Ancak cuma günü The Lancet‘te yayınlanan ilk klinik vakaların açıklaması bu hipotezi zorlamaktadır. (2) (3)

The Lancet

Farklı kurumlardan araştırmacılarla oluşturulmuş büyük bir Çinli grubun bu yayımladığı rapor bize virüsün o sıralar bilinen koduyla (2019-nCoV) tanı konularak hastaneye kaldırılmış 41 hasta ile ilgili bilgi sunuyor.

“Hastaların 13’ünde pazar ile hiçbir bağlantı yok.”

Yazarların söylediğine göre 1 Aralık 2019 tarihinde virüsü kapmış olan ilk hastanın pazar ile hiçbir bağlantısının olmadığı rapor edilmiş. Raporda geçen ifadeler “İlk hasta ile daha sonraki vakalar arasında epidemiyolojik bağlantı bulunmadı” şeklinde. Aynı zamanda elde edilen bu verilerle 41 vakadan 13’ünün pazar ile hiçbir bağlantısının olmadığı belirlenmiş. Daniel Lucey’in bu durum için yorumu ise “13 çok büyük bir sayı. Hiçbir bağlantı olmamasına karşın.” olarak geçiyor.

Fotoğraf: Wuhan deniz ürünleri marketi, REUTERS.

Yine Lucey’in söylediğine göre yeni veri doğru ise ilk insan etkileşimi Kasım ayında olmak zorunda. Çünkü enfeksiyon ve yüzeysel semptomlar arasında bir inkübasyon süresi var. Eğer bu şekilde ise, büyük ihtimalle virüs vakalar artmaya başlamadan önce sessizce Wuhan’da insanlar arasında yayıldı (belki de başka bir yerde). Ta ki Aralık sonlarına doğru keşfedilene dek. “Virüs, pazardan çıkmadan önce girdi” diyerek ekledi Lucey.

“Çin, salgının Wuhan Huanan deniz ürünleri pazarından kaynaklanmadığını fark etmiş olmalı”.

Daniel Lucey tarafından Science Insider’a yazılmış bir bölüm.

Kristian Andersen, Scripps Research’de kökeninin bulunması için 2019-nCoV’in dizilimlerini analiz devrimsel biyologlardan birisi. Kendisi virüsün pazara başka bir yerden gelmesi senaryosuna kesinlikle mantıklı gözüyle baktığını söyledi. Science makalesine göre,

Andersen 2019-nCoV’in mevcut 27 genom analizini 25 Ocak’ta bir viroloji araştırma web sitesinde yayınladı. Yazılan analiz gösteriyordu ki bu genomlar 1 Ekim 2019 gibi çok erken bir tarihte “en son ortak ataya” yani ortak bir kaynağa sahiptiler.

Kaynak

MERS’in kökeni de başta farklı düşünülüyordu.

Aynı zamanda ilgi çekici olan bir olay da Lucey’in belirttiğine göre MERS’in, Haziran 2012’de Suudi Arabistan’daki bir hastadan ortaya çıktığını düşünülüyordu. Ancak daha sonra yapılan kapsamlı çalışmalar sonucu, MERS’in izi daha önce aynı yılın Nisan ayında Ürdün’deki bir hastanede yaşanmış açıklanamayan pnömoni salgınına kadar izlendi. Lucey, tıbbi yetkililerin Ürdün’de ölen insanlardan alınan örneklerden MERS virüsüne yakalandıklarını doğruladığını söyledi.

Bu, batı medyasının her zaman tutkuyla sunduğu “resmi rivayetlerden” kurtulmak için bir uyarıydı. SARS, MERS, ve ZIKA ile yaptıkları gibi. Bu durumda, batı medyası yarasalar ve vahşi hayvanlar yiyen insanların neden olduğu, Wuhan deniz ürünleri pazarından yayılan COVID-19 virüsü hakkında aylarca sayfalar yağdırdı. Aynı zamanda önceden yaşanmış salgınlar hakkında verilen bilgilerin büyük oranda yanlış olduğu kanıtlanması dolayısıyla şu anki durumumuzun ileri bir tarihte de şekil değiştirmesi pekala mümkündür.

MERS Virüsü

Global Research’tan Larry Romanoff‘un söylediğine göre koronavirüs sadece deniz ürünleri pazarından kaynaklanmamakla kalmadı, Wuhan’dan da kaynaklanmadı. Ve şimdi Çin’den de kaynaklanmadığı, başka bir ülkeden Çin’e getirildiği gösterildi. Bu iddianın kanıtı, İran ve İtalya’daki virüsün genom çeşitlerinin, Çin’i enfekte eden virüs ile gereken benzerlik göstermesi gereken hiçbir parçasına sahip olmamasıdır.

Görünene göre ABD, yazının başında bahsettiğimiz tüm “gövde” özelliklerine sahip olup virüsün kaynağı olma olasılığı en yüksek ülke olarak geçiyor. Ve bu bağlamda koronavirüs isimli virüsün başlangıç noktası da Fort Detrick’deki askeri laboratuvar olabilir. Bu büyük bir sürpriz olmaz, çünkü CDC’nin tamamen kapattığı laboratuvarın 2005-2012 yılları arasında yaşanan 1,059 patojen çalınma ya da patojen kaçağı olayına ev sahipliği yaptığı düşünüldüğünde farklı olaylara sebebiyet vermesi mümkün. 

COVID-19’un durumunu takip etmek istiyorsanız sürekli güncellenen Corona yazımıza göz atabilirsiniz.

Notlar


Alper Yıldırım
Oyun Otağ ve birkaç farklı şey.