Kısaca Insight ve Misyonu
Insight, Mars’ın henüz bilmediğimiz özelliklerine ışık tutmak için tasarlanmış uzay aracıdır. Görevi NASA tarafından 5 Mayıs 2018 tarihinde başlatılmış olan Insight, 26 Kasım 2018 tarihinde Mars’ın Elysium Planitia bölgesine başarılı şekilde inmiştir. Görevinin 1 mars yılı (yani yaklaşık olarak) 2 dünya yılı sürmesi bekleniyor ve bu sürenin tamamında Güneş enerjisi ile çalışması öngörülüyor. İsminin açılımı “Interior Exploration using Seismic Investigations” (Sismik araştırmalar kullanarak içsel keşif) olan aracın isminin kısaltmasının anlamı da “anlamak/kavramak” anlamına gelmektedir ve aracın temel görevini özetlemektedir. Insight’ın misyonu Kızıl Gezegen’e bir nevi gezegensel boyutta check-up yapmaktır. Sismik aktivitelerin ölçümünü gezegenin nabzını ölçmeye ve yüzey altındaki ısı akışının gözlemlenmesini gezegenin ateşini ölçmeye benzetebiliriz. Araç, aynı zamanda, görevi sırasında Mars’ta oluşmakta olan depremlerin de kaydını tutacak. Insight ve misyonu sayesinde bilim insanları, yerbenzeri gezegenlerin (Terrestrial planets) nasıl oluştuğuna dair soruların cevaplanabileceğine inanıyorlar.
Misyonun önemi
Mars’tan gelebilecek bilgiler ışığında insanlık, birçok alanda yepyeni bilgiler edinmiş olacak. Yerbenzeri gezegenlerin nasıl oluşmuş olabileceği, Mars’ın yeraltı su kaynaklarının varlığı veya yokluğu, gezegenlerin kutupsal alanları ve çekirdeklerinin durumu arasındaki bağlantı bu bilgilerin en önemlileri olarak gösteriliyor. Bunun yanı sıra uzmanlar Mars’tan edinilmesi beklenen bazı bilgilerin Dünya’dan edinilemeyeceğini belirtiyor. (Örneğin Dünya da yerbenzeri bir gezegen fakat yıllardır bu konu üzerinde çalışmalar yapılmasına rağmen bu tip gezegenlerin nasıl oluşmuş olabileceğini hala tam olarak anlayamadık.) Bu duruma sebep olarak tektonik plakalarımızın milyarlarca yıldır hareket halinde olması gösteriliyor.
Yeraltı su kaynaklarının varlığı, Mars’ta olası bir hayatın varlığının saptanması konusunda güçlü bir dayanak oluşturabilir. Gezegenin yüzeyinin haritasını neredeyse kendi okyanuslarımızdan daha iyi şekilde çizmiş durumdayız. Buna rağmen yüzeyde içerisinde yaşam bulunan herhangi bir su kaynağına rastlanmadı. Bu sebeple artık yüzey koşullarının herhangi bir yaşam formu için elverişli olmadığı yönündeki düşünceler ağırlık kazandı. Bu bilgiler doğrultusunda; eğer gezegende bir zamanlar hayat başlamış ise, sürebileceği tek yer olarak yer altı su kaynakları gösteriliyor.
Bir diğer önemli soru işareti de manyetik alan ile ilgili. Eğer astronotların Güneş rüzgarlarından kaynaklanan radyasyondan etkilenmeden Mars’a düzenli olarak seyahat etmeleri planlanıyorsa bu durumu iyi anlamanın çok önemli olduğu belirtiliyor.
Bulgular – Şimdilik
SEIS ve Mole adlı son teknolojiyle donatılmış edevatlar sayesinde Insight şimdiden birçok veriyi Dünya’ya gönderdi. Aracın inişinin ardından günümüze kadarki süreçte son verilere göre 150 tanesinden fazlası yüksek frekanslı olmak üzere 450 sismik hareket (yirmi tanesinden fazlası 3-4 arası şiddetlerde) tespit edildi . Sismik hareketlerin ölçülmesi, gezegenin yapısının anlaşılmasına yardımcı olacağı için kayda değer şiddetlerdeki sarsıntılar sevindirici haber demek. Ayrıca bulgulara göre geceleri Mars sismik olarak çok sessiz; depremler sıklıkla gündüzleri gerçekleşiyor.
Yapılan manyetik alan ölçümleri, orbital tahminlerinden yaklaşık 10 kat daha güçlü bir manyetik alanın varlığına işaret ediyor. Şuan için manyetizmin yüzeyin altındaki “yaşlı” kayalardan geldiği düşünülüyor. Bunun yanı sıra hava sıcaklığını ve rüzgar hızını da takip eden araç gece ve gündüz arasında 85 dereceye ulaşan farklar tespit etti. Verilere göre Mars’ta gündüzleri hava sıcaklığı ortalama -11 ila -15°C , geceleri ise -92 ila -95°C arasında seyrediyor. Rüzgar hızı ise günlük ortalama 5-6 m/s olarak kayda geçmiş durumda.
Insight’ın Marsta hala yaklaşık olarak 1 yıllık görev süresi bulunmakta.
KAYNAKÇA
- https://pds-geosciences.wustl.edu/missions/insight/index.htm https://pds-geosciences.wustl.edu/missions/insight/index.htm
- https://mars.nasa.gov/news/8613/a-year-of-surprising-science-from-nasas-insight-mars-mission/?site=insight
- https://mars.nasa.gov/news/8528/hirise-views-nasas-insight-and-curiosity-on-mars/?site=insight
- https://www.nasa.gov/mission_pages/insight/overview/index.html
- https://www.nasa.gov/mission_pages/insight/images/index.html
- https://mars.nasa.gov/insight/weather/
- https://mars.nasa.gov/insight/
- https://www.nature.com/articles/s41561-020-0544-y#Fig3
- https://www.nature.com/articles/s41561-020-0536-y
- https://www.nature.com/articles/s41561-020-0539-8
- https://www.nature.com/articles/s41561-020-0534-0
- https://www.nature.com/articles/s41561-020-0537-x
- https://www.youtube.com/watch?v=gvOrMd_uHVs
- https://twitter.com/nasainsight