I.Dünya Savaşının bir Dünya savaşı olacağı, dört yıl kadar uzun süreceği ve bu denli zor olacağı bilinmiyordu elbette. Tarih bunu farklı bir şekilde yazmıştı: Savaş çok geniş coğrafyalara taşınmış, milyonlarca kayıp verilmiş ve Almanların 7-8 ayda bitebileceğini düşündüğü savaş, dört yıl sürmüştü. O güne kadar görülmüş en ağır en korkunç ve en zor savaştı. Gelişen endüstri ve teknoloji ile birlikte savaş hızlanmıştı fakat süresi de bir o kadar uzamıştı.
I.Dünya Savaşı Nedenler
I.Dünya Savaşına sebep olarak görülen durumlar çoğunlukla genel ve özel olarak ikiye ayrılır.
Genel Nedenler
- Sömürgecilik,
- Milliyetçilik,
- Silahlanma Yarışı,
- Bloklaşma.
Özel Nedenler
- Devletler arası mücadele,
- Almanya-Fransa arasında Alsas-Loren anlaşmazlığı,
- Almanya ile İngiltere arasında sömürge rekabeti,
- Rusya ile Avusturya-Macaristan arasında Panslavizm mücadelesi ve Balkanlara hakim olma düşüncesi.
Almanya ulusal birliğini diğer devletlere göre geç tamamlamıştı. O kadar ki, sömürge yarışında alabileceği bir pay kalmamıştı artık. Devletler önemli konumları bilhassa Petrol konusunda zengin olan Orta Doğu’nun bir kısmını çoktan sömürgeleri haline getirmişlerdi. Kendisine pay almak isteyen Almanya en çok sömürge sahibi olan İngiltere ile mücadeleye girişti. Gözünü İngiltere’nin sömürgelerine dikmişti. Böylece Almanya-İngiltere mücadelesi başlamıştı. Almanya teknolojik anlamda modern ve büyük bir Kara ordusuna sahip idi. Bunun yanı sıra ada devleti olan İngiltere’ye karşılık verebilmek için büyük bir donanma kurdu. Ayrıca ciddi anlamda silahlanması İngiltereyi endişelendirmeye yetti. Fransa ile arasındaki Alsas-Loren bölgesi sorunu da ham madde arayışından kaynaklanmaktaydı. Alsas-Loren bölgesi zengin yer altı kaynakları ile ünlü bir bölge idi. Almanya’nın yanı sıra ulusal birliğini geç tamamlayıp sömürge yarışında geç kalan ve sömürge arayışı için savaşa girip daha sonra da bloklar arasında yer değiştiren bir devlet vardı; İtalya. Balkanlardaki Rusya ve Avusturya-Macaristan çekişmesi de rekabeti arttırarak bloklaşmayı doğurdu.
I.Dünya Savaşı Bloklar
I.Dünya Savaşı İttifak
- Savaş başlamadan önce: Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya.
- Savaş başladıktan sonra: Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı, Bulgaristan.
I.Dünya Savaşı İtilaf
- Savaş başlamadan önce: İngiltere, Fransa, Rusya.
- Savaş başladıktan sonra: İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, ABD (savaşın sonlarında).
Osmanlının Savaşa Girmesi
- Kaybettiği toprakları geri alma düşüncesi,
- Siyasi yalnızlıktan kurtulma isteği,
- Dönemin yöneticilerinin (İttihat ve Terakki) büyüyecek bir savaşta çatışmalarının jeopolitik konum açısından Osmanlı topraklarına sıçrama ihtimalini öngörmeleri. Bu sebeplerden dolayı I.Dünya Savaşı Osmanlı açısından önemli idi.
Osmanlı İmparatorluğu, dünyaya meydan okumayı başarabilen Avrupalı devletleri dahi dize getirebilen görüntüsünden uzak kalmıştı. Uzun zamandır savaşlara girip toprak kaybetmekteydi. Özellikle Trablusgarp ve Balkan savaşlarında kaybedilen topraklar ile birlikte sınırlar küçülmüştü. Savaş ile bu toprakların geri kazanılması düşünülmekte ve hedeflenmekteydi.
Almanyanın Osmanlıyı İstemesi
Almanya, İngiliz sömürgelerine gözünü dikmişti ve İngiltere’nin bu bölgelerle olan bağlantısını kesmek için Osmanlı’nın jeopolitik konumundan faydalanmak istemişti. Çünkü; Osmanlı eski zamanlarına göre zayıfta olsa Akdeniz’in hakimiydi. Osmanlı’nın savaşa girmesiyle açılacak olan yeni cephelerle kendi yükünü hafifletme ve esas gücünü Batıda kullanma hedefi vardı. Ve tabi ki hilafeti elinde bulunduran Osmanlı Halifesinin Cihad çağrısından insan gücü olarak faydalanmak istemesi büyük bir etkendi.
İtilaf Devletlerinin Osmanlıyı Kabul Etmemesi
İngiltere Osmanlı devletini diğer devletlere karşı özellikle Rusya’ya karşı hep korumuştu. Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü savunmuştu. (Boğazlar, Karadeniz, Ege, Akdeniz, Balkanlar.) Bu durum 1877 yılına kadar devam etti. Çünkü; İngiltere Osmanlıyı savunsa da Osmanlı girdiği savaşlarda kaybetmeye devam ediyordu. Bu durum İngiltere’nin ekonomik durumunu etkilediği için İngiltere Osmanlıya olan desteğinden vazgeçmişti ve Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşmışlardı. Bir diğer sebep ise Osmanlıyı teknik, ekonomik ve askeri açıdan yetersiz bulmalarıydı.
Bütün bunların yaşandığı bir dönemde Avusturya-Macaristan Veliahtı Ferdinand’ın Sırp bir milliyetçi tarafından Saraybosnada öldürülmesi savaşın fitilini ateşlemiştir. Bu olay üzerine Avusturya- Macaristan, Sırbistan’a savaş ilan eder ve savaş blokların katılımıyla büyük bir dünya savaşı halini alır ve I.Dünya Savaşı meydana gelir.
Kaynakça
- Siyasi Tarih – Oral SANDER
- http://www.cihanharbi.com
I.Dünya Savaşının içeriği, (cepheler, gizli antlaşmalar, devletlerin kapasiteleri ve taktikleri vs.) gidişatı ve sonuçları başka bir yazımda ele alınacaktır.
