Tarihin en kanlı geçen savaşlarından biri; II. Dünya Savaşı’nın belki de en acımasızlaştığı, ölümün en sıradanlaştığı yer Stalingrad. Bugün Rusya’ya bağlı bir şehir olarak Volgograd adıyla da bilinen şehir II. Dünya Savaşı’nın seyrini değiştirmiş, Almanya tarihinin en büyük askeri felaketi olmuştur. Almanların bu tarihten sonra yayılması durmuş ve dünyaya Almanların da yenilebileceği gösterilmiştir. Tabii bunun yanında büyük bir bedel ödenmiştir.
Stalingrad ve Bedel: Kayıplar!
Stalingrad, Kafkaslar’daki petrol yataklarına açılan çok önemli bir lojistik noktaydı. II. Dünya Savaşı’nda petrol demek zafer demekti. Aynı zamanda Stalin‘in adını taşıyan bu şehri ele geçirmek Hitler için çok değerli bir propaganda malzemesi olacaktı. Her iki lider durumun farkında olduğu için bu durum kişisel bir inatlaşmaya dönecekti.
Initial – Stalingard Taaruzu: 23 Ağustos 1942,
At the time of the Soviet Union counter offensive – Sovyet Birliği’nin karşı saldırısı: 19 Kasım 1942
Alman tarafında 850 bin ölü; Rusya tarafında 1 milyon 150 bin ölü gibi korkunç bir rakam mevcut. 200 gün süren savaşta günde 11 bin 400 kişi can veriyordu. Ve bu rakamlara askeri personelin dışında Stalin’in şehirden ayrılmalarını yasakladığı yerel halk da dahildi. Savaş başlamadan önce 500 bin nüfuslu olan ilde savaş sonrasında yalnızca bin kişi kalmıştı.
Tarihin En Büyük Askeri Harekatı: Barbarossa
Barbarossa Harekâtı ile Almanlar II. Dünya Savaşı’nın “Doğu Cephesi“ni açmakla kalmamış tarihinde tanıklık ettiği en geçiş çaplı askeri harekatı başlatmıştı. İlk başta korkutucu bir başarı elde edip Moskova önlerine kadar gelen Alman Ordusu (Wehrmacht), Kızıl Ordu‘nun direnci karşısında planını tam anlamıyla uygulayamamış, istedikleri hedefe belirledikleri sürede erişememişlerdi. 22 Haziran 1941 yazındaki başarı, 5 Aralık 1941 kış şartları nedeniyle Alman Ordusu’nu gerçi çekilmeye zorlamıştı. Çünkü yeni bir hedef vardı!
1941 yazını iyi değerlendiremeyen Hitler, 1942 yılında baharın gelmesiyle manevra kabiliyetlerini tekrar kazanmıştı. Generallerinin tüm ısrarlarını reddederek gözünü Kafkaslar’daki petrole çevirmişti. Bunu da ana ordusunu ikiye bölerek gerçekleştirecekti. Çünkü ordunun petrole ihtiyacı vardı ve zaferin anahtarı petroldü.
Adım Adım Stalingrad
Barbarossa Harekâtı’ndan istediği başarıyı alamayan Hitler kendine yeni bir hedef seçmişti. Hem adını Stalin’den alan şehri propaganda için istiyor hem de Kafkaslar’daki petrol ikmal hattına sahip olma gayesini güdüyordu. Bu yüzden ikiye böldüğü ordusunu en güvendiği generallerden biri olan Alman Nazi Mareşali Friedrich Paulus‘u 6. Ordu komutasına getirerek Stalingrad’a taarruz emri verdi.
Böylelikle sokaklarda, apartmanlarda ve hatta odalarda kıran kırana savaşın vahşetini gözler önüne seren; ortalama bir askerin ömrünü için 24 saat süre biçilen 200 günlük o savaş başlamış oldu. Bir bina 2-3 saatte bir el değiştiriyordu. Binadaki bir oda Alman kontrolündeyken diğer oda ise Rus kontrolündeydi. “Fareler Savaşı” olarak da bilinen bu savaşta ölüm ve yıkım kol kola girmişti. Taş üstünde taş, baş üstünde baş kalmadı desek yeridir.
İki Diktatör’ün Amansız Mücadelesi
Rusların sayı üstünlüğüne karşılık, Almanların silah ve mühimmat üstünlüğü mevcuttu. Bu yüzden Hitler Stalingrad’ın en kısa sürede alınması için komutanlarına büyük baskı uyguluyor, Stalin ise bölgedeki tüm birliklere kanlarının son damlasına kadar savaşmalarını emrediyordu. Bu emir o kadar ciddiydi ki Kızıl Ordu’da geri çekilmek diye bir şey yoktu. Çekilen askerler cephe gerisinde kendi komutanları tarafından öldürülüyordu.
En etkili Nazi stratejisi olarak Luftwaffe‘ler (Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimi) ile ağır bombardımana tutulan düşman birlikleri hızlı ve manevra kabiliyeti yüksek kara birlikleri tarafından işgal edilirdi. Ama bu durum Stalingrad gibi bir yerde uygulanamayacak kadar sokak savaşlarına dönmüş, birlikler küçük gruplara ayrılmıştı. Hava desteği alamayan Alman birliklerine yakın savaş taktikleri uygulanması emri verilmişti.
Bu durum Almanların işini iyice zorlaştırmış, zamandan kaybettirmişti. Her şeye rağmen Kasım ayının başlarında şehrin çok büyük bir çoğunluğu Alman kontrolüne geçmişti. Ancak bu çok uzun sürmedi.
Sovyetler Birliği Uranüs Harekatı ile Taarruza Geçiyor
Kızıl Ordu’nun gösterdiği ısrarlı direniş, Almanların ülkelerinden uzakta olmasının da getirdiği lojistik sıkıntı ve en büyük etkende “kış mevsimi”nin yaklaşması Nazi ilerleyişini durdurmuştu. Yazın başında zafer sarhoşu olan 6. Alman Ordusu kışın başlamasıyla bu savaşı kaybedeceklerinin farkına varmışlardı. Bu farkındalığa Kızıl Ordu’nun başkomutanı Stalin’de yaşıyordu.
19 Kasım’da Naziler’i Stalingard’dan tamamen silmeye yönelik Uranüs harekatı başlatıldı. Adolf Hitler, tecrübeli generali Franz Halder‘in önerilerine uymamış “kanatları” boş bırakmıştı. Franz Halder durumu fark etmiş, kanatları koruyan Hırvat, Macar ve İtalyan birliklerinin çok kötü mevzilendiğini; bir kilometrelik mevziiyi yalnızca dört tane askerin koruduğunu ve bir felaketin yaşanabileceği uyarılarında bulunmuştu. Bunun üzerine Adolf Hitler, generalini görevden alarak “kanatları da nasyonel sosyalist inanç koruyacak” diyecek kadar ileri gitmişti. Nitekim korkulan oldu.
Sovyetler Birliği 1.1 milyon askerle sadece birkaç günde Stalingrad’daki Alman ordusunun etrafını sardı. Zaten ikmal konusunda yetersizlikle ve ağır kış şartları neticesinde iyice durumu kötüleşen Alman Ordusunun böylelikle tüm yolları kapanmış oldu. Yenilgi kaçınılmazdı.
II.Dünya Savaşı’nın kaybeden tarafı olan Nazi Almanya’sı, yenilginin en somut başlangıcını Stalingrad’da alarak Müttefik Devletler’e 8 Mayıs 1945’te kayıtsız şartsız teslim olana kadar Berlin’e kadar yenilmeye devam etmişlerdir.
Stalingrad İçin Film Önerileri
Stalingrad şehrinde yaşananları anlatan birkaç güzel filmi de siz okuyucularımıza tavsiye ediyoruz.
- Enemy At Gates (Kapıdaki Düşman)
- Stalingrad – 1993
- Stalingrad – (Rus yapımı: 2013)
“Dünya Savaşı’nın Seyrini Değiştiren Kuşatma: Stalingrad” başlıklı yazımızın sonuna geldik. Bizleri Instagram ve Twitter hesaplarımız üzerinden takip edebilirsiniz. Diğer içeriklerimize de göz atmayı unutmayın!
