Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı her yıl Mayıs ayının 19’unda kutlanan, Türkiye’nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin resmi bayramıdır. 19 Mayıs 1919’da Atatürk’ün Bandırma Vapuru ile Samsun’a çıkmasıyla beraber Kurtuluş Savaşı başlamıştır. Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı olarak kabul edilen bu tarihi bayramı Atatürk gençlere armağan etmiştir.
Ne Zaman Kutlanmaya Başladı?
19 Mayıs Bayramı ilk defa 1926 tarihinde Gazi Bayramı adı altında Samsun’da kutlanmıştır. 24 Mayıs 1935’te ise Atatürk Günü adı altında resmiyet kazanmıştır. Beşiktaş’ın girişimleri ile de Fenerbahçe Stadı’nda kutlanan ilk 19 Mayıs, yüzlerce sporcunun da katılımıyla bir spor günü haline gelmiştir. Bu organizasyondan bir süre sonra gerçekleşen Spor Kongresi’nde söz alan Beşiktaş Kurucu Üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni, kutlanan Atatürk Günü’nü tüm gençliğe ithaf edilebilmesi için ‘19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı‘ adı altında her yıl yapılmasını teklif etmiştir. Atatürk’ün de onayıyla bu teklif geçerlilik kazanmıştır. 20 Haziran 1938 tarihli kanunla ‘Gençlik ve Spor Bayramı’ olarak kutlanan bu bayram, 12 Eylül Darbesi’nden sonra ‘Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı‘ adını almıştır.
Atatürk’e Müfettişlik Görevi Verilmesi
Osmanlı topraklarında süren kaos ortamı Samsun’a da sıçramıştı. Samsun’da işgalciler ile Türklerin arasında silahlı çatışmalar yaşanmaya başlamış ve Arthur Calthorpe’ın imzasıyla İtilaf Devletleri, Osmanlı Hükümeti’ne bir nota vermişti. Bu bölgedeki çatışmaları son vermek Osmanlı’nın göreviydi ve çatışmalar dizginlenmez ise Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesine göre İtilaf Devletleri bu bölgeyi işgal edebilecekti.
Dönemin Harbiye Nazırı Abuk Ahmed Paşa ve Sadrazam Damat Ferit Paşa karışıkların giderilmesi için Mustafa Kemal’i uygun görmüştü. Kendisine bu görev Abuk Ahmed Paşa tarafından bildirilmiş ve Mustafa Kemal bu görevi kabul etmişti. Atatürk’e 9. Ordu Müfettişliği verilmiş, görev yetkilerinin bulunduğu bir fermanda çıkarılmıştı. Bu fermana göre;
-Bölgede düzenin kurulması, yerleştirilmesi ve olayların sebebinin araştırılması.
-Bölgede varlığı söz edilen silah ve cephanenin toplanarak Osmanlı depolarına yerleştirilerek korunması.
-Bölgede yer aldığı iddia edilen Türk direniş topluluklarının dağıtılması.
Şeklinde maddeler vardır.
Nutuk’ta Bu Görev Hakkında Düşünceleri
Osmanlı ülkeleri bütün bütüne parçalanmıştı. Ortada bir avuç Türk’ün barındığı bir ata yurdu kalmıştı. Son sorun, bununda paylaşılmasını sağlamak için uğraşılmaktan başka bir şey değildi. Osmanlı Devleti, onun bağımsızlığı, padişah, halife, hükümet bunların hepsi anlamını yitirmiş birtakım anlamsız sözlerdi.
Mustafa Kemal Atatürk-Nutuk
Neyin ve kimin dokunulmazluğı için kimden ve ne gibi yardım istemek düşünülüyordu?
Öyleyse sağlam ve gerçek karar ne olabilirdi?
Baylar, bu durum karşısında bir tek karar vardı. O da ulus egemenliğine dayanan, tam bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak.
İşte, daha İstanbul’dan çıkmadan önce düşündüğümüz ve Samsun’da Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulamaya başladığımız karar, bu karar olmuştur.
Samsun’a Doğru Yolculuk
15 Mayıs 1919 tarihinde bu görüşmelerden sonra kendisi için hazırlanan ve onu Samsun’a götürecek olan Bandırma Vapuru’nun kaptanı İsmail Hakkı Bey’i makamına çağırtarak yolculuk hakkında bilgi almış ve ertesi gün hareket edeceklerini bildirmişti Mustafa Kemal.
Yolculuk günü vapur, Sirkeci Garı açıklarında İngilizler tarafından aranmıştır. Mustafa Kemal ise Beşiktaş İskelesi’nden motor ile vapura binmiştir. Vapur hareket etmeden önce Rauf Bey, Mustafa Kemal’e, vapurun işgal kuvvetleri tarafından bir torpido ile takip edilip batırılacağı yönünde haber aldığını iletmişti.
Vapur, Mustafa Kemal ve 18 askerle beraber 16 Mayıs 1919 tarihinde öğlen İstanbul’dan Samsun’a yola çıktı. Rauf Bey’in belirttiği İngiliz gemisi de Bandırma Vapuru’nu izlemek için yola çıkmış fakat Karadeniz açıklarında fırtınalı havada Bandırma Vapuru’nun izini kaybetmişti.
Mustafa Kemal ise, İsmail Hakkı Bey’e karaya yakın bir rota izlemesini ve düşman saldırısı halinde vapuru güvenli bir şekilde en yakın karaya doğru oturtulmasını emretmişti.
Samsun’a Ayak Basılıyor
Sert havada, dalgalı bir denizde yol alan gemi 17 Mayıs günü gece saat 23.00 civarında İnebolu Limanı’na girmiş, 18 Mayıs 1919 tarihinde öğlen vakitlerinde Sinop Limanı’na yanaşmıştır. Üsteğmen Hikmet Bey sandal ile kıyıya çıkmış ve yolda olduklarını Samsun Tümen Komutanlığı’na telgraf ile bildirmişti. Bandırma Vapuru, bu telgraftan bir gün sonra yani 19 Mayıs 1919’da Samsun’a varmıştı. Kurtuluş Savaşı’nın lideri, Kurtuluş Savaşı’nın ilk adımını atmıştı.
O Sırada Anadolu Ne Durumdaydı?
Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılmış ve Mondros Mütarekesi’ni imzalamıştı. Bu antlaşmayla beraber Osmanlı Devleti dağılma sürecine girmiştir. Osmanlı Devleti imzalamış olduğu bu antlaşmayla beraber boğazların hakimiyetini, yeraltı kaynaklarının kullanım haklarını, donanma gücünü ve ordu üzerindeki tüm emir haklarını İtilaf Devleri’ne devretmişti. Bunların yanında İzmir’i Yunanlar, Adana’yı Fransızlar, Antalya ve Konya’yı İtalyanlar işgal etmişti. Bunların yanında da Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıkmış, İstanbul’da da Kraliyet Donanması demirlenmişti.
Bunlara tepki olarak ise Türkler tarafından, Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, Redd-i İlhak Cemiyeti gibi cemiyetler kurulmuş ve işgalin sonlandırılması için çareler üretmeye başlamışlardı.
19 Mayıs’ın Önemi
İşte durum tam da bu kadar kötüyken bu cemiyetlerin tek bir amaç uğruna birleştirilmesini sağlayan, Türk milletine ihtiyacı olan amaç için cesareti sağlayan lider, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a inmişti. Samsun’a inmesinden, düşmanı tamamen yurttan atmasına varan süre zarfında da hiç durmadan mücadele etmişti. Bu yüzden şu anki ülkemize baktığımız zaman, şu anda bizim üzerinde yaşadığımız topraklara baktığımız zaman 19 Mayıs’ın önemi daha bir önem kazanıyor. Kurtuluş Savaşı’nın önderi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, bütün Kurtuluş Savaşı kahramanlarımızı sevgi ve saygıyla anarak yazımızı noktalıyoruz.
’19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’ adlı yazımızın sonuna geldik. Bizleri Instagram veTwitter hesaplarımız üzerinden takip edebilirsiniz. Diğer içeriklerimize de göz atmayı unutmayın!